«Темір жол» ойыншығы баламның қолына тиіп:
-Папа мынау не? -дегенде, жан-жағыма қарап жауапттан жалтартар жай таппай өмірден түйгенімді түйсігімде әрі-бері сапырып темір жолға қатысты «не бар-ау?», деп қарап шықтым. Іздегенім табылмады. Бағыма қарай қойын қалтада жүрген смартфон есіме түсіп соны қолданып жібердім, сұрақ жауабы оңай табылды. Қалтасына сұрақтың жауабын жасырған оқушыдай:
-Вагондар түрі әр түрлі болады. Мынауда вагонның бір түрі, атауы хоппер. Үсті ашық ұнтақ затты тасымалдауға арналған. Мұндай вагондар көмір тасымалдау үшін ыңғайлы. Ұсатылған тас көмір вагонның үстігі тұсынан тиеледі. Тиелген көмір вагонның астыңғы жағындағы люк ашылғанда төмен төгіліп вагонды босатады. Тиелген көмір осылайша вагон астынан түсірледі.
Сұрақ жауабын тапқанға асыққанымда бір білгенім бар.
Үйдің төрінде «темір жол» ойыншығы пайда болмағанда «хоппер» вагон атауын біліппін бе? Өмірімде бір-екі рет теміржол арқылы жүк тасымалдауды ауызша сипаттау қажет болған. Сонда ойдағыны ауызша жеткізгенге қиналғанмын. Іздеген сөз ауызға түспей «анау-мынау»-дей бере кеңістікті есіген қол вагон кескінін салып ойымды әзер жеткізгенім есте қалыпты. Көбінде оқушы балалар мұндай кезде:
-Біліп тұрмын бірақ айталмаймын, -дейді. Ех, қайдан айтсын! Егер сөз қорында қажет сөз табылмаса. Түйсігі болса көз алдындағы әрекетті түсінуге жетіп-ақ тұр! Жеткізгенге сөз жоқ.
Ойыншықты қарастыруға оралайық.
Бала поъезді жүргізуге асығып вагон дөңгелектерін рельске дұрыс орналастырмай локомотивті іске қосып жібергенде поъезді құраған тіркеме қозғалысқа келіп тіркемедегі вагондары бірінен соң бірі жолдан шығып ауып төңкерілді.

Мұндай кішігірім жазмыш оқиға орын алмау үшін шағын «Вагонға дөңгелектері қалай бекіген екен?» атты зертеу жұмысын баламен жүргізген жөн-ақ.
Зерттеу жұмысы басы оның атауынан шығып-ақ тұр. Ол үшін хоппер немесе басқа бір вагонды қолға алып оның астындағы төрт жұп құраған сегіз дөңгелек қалайша вагонға бекігеніне көңіл аудартсақ болғаны.
Бала вагонды қалай рельс үстіне дұрыс орнатуға болатынын түсініп алған соң «темір жол» ойыншығымен ойынды әрі қарай жалғастырады.

Осының бәрін жаза отырып келесі ой қорттым:
1) «Темір жол» ойыншығымен ойнаудың қызығы вагон дөңгелектерін «рельс» үстіне орналастырғаннан-ақ басталады.
2) Ойын барысында балаға поъезд құраған вагондардың атауымен және қолданыс мақсатымен таныстырған жөн.
Локомотив. Моторлы вагон. Мотор түріне қарай локомотив атауы әр түрлі келеді:
-электр моторлы;
-жылу қозғалтқышты (суретте ТЭ33А локомотиві).
Локомотив өзіне тіркелген вагондарды сүйреп қозғалтады.
Цистерна немесе танк. Сұйық затты тасымалдауға арналған вагон түрі.
Платформа. Жан-жағы ашық жауын-шашынан қорғалмаған вагон. Онымен ұнтақталған пайдалы қазба, контейнер, ауыл шаруашылық техникасын тасымалданады.

* Біздің үйдегі «темір жол» ойыншығының поъезі жүретін жолы 16 пластмассалық бөліктен жиналады. Яғни, шеңбер 16 секторға бөлінген, сол секторлардан поъездің жолы түзеледі.
**Екі дөңгелек бір білікке орнатылғанын білдіріп «жұп түзеп тұр» дедім.

P.S.: «Темір жол» ойыны т с. с. жаңа ойынды бастағанда үлкенің біреуі балаға бас-көз болса онда кейіннірек өздігінен қызықты, танымды ойындарды ұйымдастыратына сенімдімін.
Сурет www.railways.kz/ru/node/3200 бетінен алынған.